Schijnzelfstandigheid en de Wet DBA: Waar staan we nu?

Ondernemen betekent flexibiliteit. Maar hoe flexibel kunt u zijn met uw werknemers? In deze onzekere tijd kiest u wellicht voor de flexibiliteit van een zelfstandige (ZZP-er). Let echter goed op: zonder de juiste kennis van de Wet DBA kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid en dit kan grote financiële gevolgen hebben. 

Wat is de Wet DBA?

Sinds 1 mei 2016 geldt de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties). Het doel van deze wet is om schijnzelfstandigheid en fictieve dienstbetrekkingen te voorkomen. Dit betekent dat een zelfstandige opdrachtnemer geen verborgen werknemer mag zijn waarvoor eigenlijk loonbelasting en premies moet worden afgedragen. Tot 1 januari 2025 is er echter niet strikt gehandhaafd op deze wet door de Belastingdienst.

Indien de Belastingdienst bij een controle schijnzelfstandigheid vaststelt, kunnen er correcties volgen en dienen naheffingen van sociale premies te worden betaald. Ook kan de Belastingdienst forse boetes opleggen.

Opdrachtgeversverklaring: de opvolger van de Wet DBA (VBAR)

De Wet DBA zal hoogstwaarschijnlijk door de Overheid worden vervangen door de Opdrachtgeversverklaring (VBAR), maar deze is nog steeds niet geïmplementeerd. Het nieuwe kabinet heeft ondertussen de handhavingsnormering opgeheven, wat in feite een bezuinigingsmaatregel is. Voor ondernemers betekent dit dat zij zich nog steeds aan de huidige wetgeving moeten houden en hun samenwerking met zzp’ers zorgvuldig moeten beoordelen. 

De overgangsperiode en modelovereenkomsten

De handhaving van de Wet DBA verloopt vanaf het begin problematisch. Toch is de wet sinds 1 mei 2016 van kracht en wordt er bij duidelijke overtredingen gehandhaafd. Een restaurant met een keuken vol ‘zelfstandige’ koks kan bijvoorbeeld eenvoudig worden aangemerkt als een bedrijf met verkapte dienstverbanden. 

Omdat de handhaving per 1 januari 2025 wordt aangescherpt, is het essentieel dat een eventuele overeenkomst juridisch waterdicht is. De overeenkomst moet een duidelijke, tijdelijke opdracht bevatten waarbij er sprake is van een opdrachtgever en opdrachtnemer relatie. Dit betekent onder andere, het vermijden van een gezagsverhouding, het waarborgen van vervangbaarheid en ervoor zorgen dat de werkzaamheden niet structureel in de organisatie van de opdrachtgever zijn ingebed. Hoe specifieker dit wordt afgekaderd in een overeenkomst, des te beter. Helaas zijn de bestaande modelovereenkomsten vervallen en nieuwe overeenkomsten kunnen niet meer worden goedgekeurd door de Belastingdienst. Maar let op; eigenlijk is de feitelijke situatie leidend. Wat er in de overeenkomst staat, moet overeenkomen met de praktijk en moet voldoen aan de wet DBA. Met andere woorden; het is niet voldoende om alleen op papier schijnzelfstandigheid te voorkomen. De ZZP-er zal moeten voldoen aan de elementen van ondernemerschap (volgens de wet DBA). De Belastingdienst zal bij een opdracht specifiek kijken of er bij de uitvoering van de werkzaamheden er sprake is van een opdrachtnemer of werknemer relatie!  

Wat moet er gebeuren?

Er is nog veel verwarring en onduidelijkheid bij de toepassing van de wet DBA. De politiek moet met een heldere oplossing komen. De arbeidsmarkt vraagt om duidelijke wetgeving die zowel bedrijven als werkenden ondersteunt. Een evenwicht tussen flex en vast is essentieel. De overheid wil het sociale stelsel in stand houden, wat begrijpelijk is. Tegelijkertijd zijn er mensen die willen ondernemen, en effectieve handhaving blijkt een uitdaging. 

De oplossing om schijnzelfstandigheid te voorkomen, is het zorgvuldig vormgeven van de samenwerking. Het gebruik van duidelijke vastlegging van afspraken in een overeenkomst en het regelmatig evalueren hiervan is essentieel. Met de aangescherpte handhaving vanaf 2025 is het belangrijk om nu actie te ondernemen en risico’s te beperken.

Twijfel je als ondernemer over de samenwerking met een opdrachtnemer en mogelijk schijnzelfstandigheid? Of weet je als ZZP-er niet zeker op je opdracht goed is vormgegeven? Neem dan contact met ons op!